اختلال شخصیت پارانوئید :
یکی از اختلالات شخصیتی که اغلب فرد مبتلا یا اطرافیان او به آن آگاهی ندارند ، اختلال شخصیت پارانوئید است. فرد پارانوئید معولا به محیط و اشخاص اطراف خود مشکوک است . او خشمگین و متعصب و جرم اندیش است.
زمانیکه ویژگی های یک فرد منعطف و منطقی نیست کارکرد او را نیز مختل میکند ، اختلال کارکرد و شخصیت بر تصمیم گیری منطقی تاثیرمیگذارد و درنتیجه کارآمدی فرد را کاهش میدهد.
نشانه های بالینی پارانوئید :
اختلال شخصیت پارانوئید یا بدگمان ، تماس با واقعیت را ازدست میدهد . او دچار توهم‌های دیداری و شنیداری است . ممکن است رفتاری رئیس مآبانه داشته باشد و یا تهدید به خودکشی کند .
در اختلال شخصیت پارانوئید فرد دچار دشواری در اندیشیدن ، عدم تمرکز و توجه می باشد. او شکاک و بدگمان است و بار این شک را بردوش دیگران میگذارد.
بی اعتمادی و بدبینی او مستمر و همه گیر است . بیشتر این حس در مردان بروز میکند و به صورت حساسیت روی رفتارهای همسرانشان است.
تعبیردیگر این بیماری در گذشته ، اصطلاح توهم توطئه یا ادعای دسیسه گری بود. امروزه تئوری توطئه به معنی دسیسه و نقشه ی مخفیانه توسط گروهی قدرتمند می باشد.
تئوری توطئه به شکل ظاهری رویدادها باورندارد و در هرحادثه ای به دنبال تفکر پیش برنده و توطئه گرا است.
افراد مبتلا به توهم توطئه برای توجیه رفتار خود متوسل به فرافکنی میشوند و ممکن است علت یک رویداد را خیالی یا غیرواقعی بدانند.
علت این واکنش و طرز تفکر میتواند ناشی از کم سوادی ، ناآگاهی یا حتی کم حوصلگی باشد.
برخی نیز شاید برای سرگرمی یا منحرف کردن ذهن از واقعیت یا صرفا تفسیر یک موضوع به تئوری توطئه پناه ببرند.
افرادی که مدام در تعامل با فرد پارانوئید هستند ، از جمله خانواده و دوستان کم و بیش متوجه این اختلال میشوند. اما بیشترین فشارروانی را همسران این افراد تجربه میکنند.
فرد مبتلا چه زن و چه مرد تصاویری از خیانت همسر را تجسم میکند و مدام در انتظار فریب و نیرنگ دیگران است.
نکته قابل ذکر درمورد بیماران پارانوئید این است که خودرا بیمار نمیدانند و به دنبال درمان نمیروند. زمانیکه اطرافیان آنها به ویژه همسرانشان آنان را به مشاوره توصیه میکنند ، نیز رنجیده میشوند. زیرا در مورد رفتار غیرانطباقی خود احساس ناراحتی و اضطراب نمی کنند.
ریشه پارانوئید چیست ؟
اختلال پارارنوئید میتواند ریشه خانوادگی داشته باشد. در بستگان بیمار اسکیزوفرنی، احتمال ابتلا به پارانوئید بیشتراست.این بیماری در میان ناشنوایان ، سالمندان و مهاجران و گروهی از زندانیان( میتوان اینگونه نیز برداشت کرد که در خانواده هایی که فرزندان انها در معرض فشار زیاد از طرف خانواده قرار بگیرند) بیشتر از سایر مردم است. برخلاف باور گذشته گان میان همجنس گرایان این اختلال کمتراست.
بیمار مبتلا به اختلال پارانوئید ممکن است در کودکی مورد بی توجهی یا بدرفتاری قرار گرفته باشد. معمولا والدین این افراد درکودکی آنها را توصیه به حواس جمعی کرده اند یا ممکن است وسواس آنها نسبت به محیط اطراف یا رفتارهای اطرافیان را تشدید کرده باشند.
پارانوئید از دیدگاه فروید :
زیگموند فروید اختلال پارانویا را خاص روشنفکران میداند. او می‌گوید: « عمده روشنفکران و افراد مجرد پارانویا هستند . آنها از بدگمانی و شک رنج میبرند و برای رهایی از این ترس دست به ابتکار عمل و اختراع میزنند .»
خصلت مورد توجه فروید در اکثر بزرگ مردان و روشنفکران پیداست اما این ویژگی را به تمام آنان نمیتوان تعمیم داد .اختلال پارانوئید در تعداد کمی از مردم دیده میشود و به هیچ وجه رفتاری طبیعی نیست . شک ناچیز در هرامری طبیعی است اما تداوم آن حتما اختلال است.
نظریه فروید ازاین رو قابل بررسی است که روشنفکران اغلب افرادی هستند که پا را از چهارچوب های اجتماعی و یا سیاسی بیرون میگذارند و علیه ظلم ، به نفع مظلومان میجنگند. آنها استبداد و دیکتاتوری را به چالش میکشند و این ممکن است ناشی از «توهم توطئه» درآنها باشد.
آنها در جنگ با دشمنان فرضی و ذهنی خود به واکنش‌های پارانوئیدی پناه میبرند تا از این مجرا امنیت روانی خود را بازیابند.
نظریه های دیگر پیرامون پارانوئید :
فرانسوا درتیه ، جامعه شناس فرانسوی هدف شخص پارانوئید را از برقراری ارتباط با دیگران ، کسب رضایت برای خود میداند. از این جهت که فرد در رابطه ای احساس رضایت میکند که کنترل آن تماما” در دست خودش باشد و به هیچ وجه کنترل احساسش را به دست دیگری ندهد.
افراد پآرانوئید به هیچ وجه اتفاقات را براساس رابطه علت ومعلول(causalité) نمی‌بینند بلکه بر اساس اصل ارتباط (correlation) می‌بینند.
همسران این افراد استقلال عمل ندارند و مدام توسط شریک خود بازخواست میشوند. آنها تلاش میکنند آرامش را به رابطه بازگردانند اما موفق نمیشوند . حتی صداقت و مهربانی آنها ، به شک همسرانشان دامن میزند.
در ذهن فرد پارانوئید هررفتاری زمینه شروع یک خیانت و بی وفایی است .
فرد پارانوئید ارتباط همسرش را با دنیای بیرون قطع میکند ، از دوستان و همکاران گرفته تا خانواده . در شروع ارتباط ممکن است این رفتار ، از روی علاقه و حساسیت برداشت شود اما در روند رابطه شک و بدگمانی شدت می یابد و هرنوع رفتار منجر به تنش و بحث میگردد.
شک و توهم در ذهن این افراد پایان ندارد . آنها معمولا به دنبال گوش شنوا برای حرفایشان هستند و از انتقاد بیزارند. آنها در جزیره خود زندگی میکنند و تعداد کمی را اطراف خود نگه میدارند.
پارانوئید ها توانایی زیادی در جلب ترحم اطرافیانشان دارند و حتی با زیرکی درایشان احساس گناه ایجاد میکنند. ممکن است در همسرانشان این حس را ایجاد کنند که خوشبخت هستند و زندگی مطلوبی دارند و بی وفایی و خیانت آنها زندگی را مختل کرده است.
باید توجه داشت بیماران پارانوئید لجوج و کینه توز هستند و تمایلی به بخشیدن آنچه از نظر آنها توهین تلقی میشود ، ندارند.
درمان پارانوئید :
یکی از روشهای درمان این نوع اختلال ، روان درمانی است . همانطور که قبلا گفته شد این بیماران تمایلی به درمان از خود نشان نمیدهند، و اصولا خود را بیمار نمیدانند . پس روان درمانگر باید در جلب اعتماد آنان تلاش کنند تا تردید و سوء ظن آنان را برطرف کند .افراد پارانوئید تمایلی به صمیمیت با دیگران ندارند لذا رفتار درمانگر و نحوه صحبت او باید جدی و روراست باشد.
درمانگر در روند درمان سعی برآن دارد که تردید و سوء ظن بیمار را نسبت به خود از بین ببرد و رفتارهای مثبت را جایگزین عملکرد منفی کند.
این نکته قابل تامل است که شک و تردید در رابطه زناشویی ، احترام و اعتماد را از بین میبرد و اساسا فرد پارانوئید توانایی حفظ این دو اصل را ندارد. حتی عشق و صمیمیت نیز به اصلاح رابطه کمک نمیکند و شرایط را بهبود نمیبخشد.
فرد پارانوئید در هیچ کدام از مراحل رابطه نمیتواند از شک خود دور شود و در نتیجه تنها میماند.آنها تنها ترین مردم دنیا هستند و همسران شان را نیز محکوم به تنهایی میکنند.
روان درمانی گروهی برای این افراد در راستای ارتقای مهارتهای اجتماعی و کاهش شک ایشان صورت میگیرد. ممکن است این گروه درمانی ها موثر نباشد و فرد دیگران را مداخله گر و مزاحم ببیند.
بعضی از مبتلایان به اختلال پارانوئید نیاز به درمان دارویی دارند تا بتوانند با اضطراب و استرس ناشی از روند درمان مقابله کنند. گاهی رفتارهای خطرناک و تهدیدکننده بروز میدهند که درمانگر را مجبور به استفاده از دارو میکند.
برای کاهش اضطراب معمولا از دیازپام استفاده میشود . برای ازبین بردن روانپریشی و استرس شدید از داروهایی چون هالوپریدول نیز به میزان کم و در مدت کوتاه تجویز میشود.
به طور کلی درمان دارویی در درمان پارانوئید موفقیت زیادی نداشته است.
نظرت چیه؟
نوشته اصلی توسط بامداد
